www.beyazdolgular.com

İçeriğe git

Ana Menü

Etching

Kompozitlerde Başarı 2


Hazırlanan kavitede ya da diş yüzeyinde klorhexidin ile mikrorganizma kontrolu yapıldıktan sonra sıra etching yapılmasına gelir. ( Her kavite ve yüzeyde klorhexidin kullanımı gerekli değildir. Vakanın durumuna göre buna D Hekimi karar verebilecektir.)  Etching işlemi, minede pürüzlendirme yapmak ve dentin yüzeyindeki smear tabakasını uzaklaştırmak için yapılır. Böylece bondingin tutunabileceği mikroskopik yüzeyler oluşturulmaktadır. Diğer yandan smear tabakası uzaklaştılmadan mine yüzeyine ve dentin yüzeyine doğrudan uygulanan etching-primer-bonding birarada tek aşamalı bondingler de kullanılmaktadır.

     
Bondingin üst düzeyde tutunabileceği yüzeyler elde edebilmek için aşağıdaki konulara dikkat edilmesi yararlı olacaktır.


1- Kavite ve bizotaj kenarlarına komşu olan mine yüzeyinde plak ve diştaşı olması durumunda, yapılan etchingin kalitesi  azalacaktır
ya da bozulacaktır. Diş yüzeyindeki plaklar nedeniyle yetersiz ve başarısız etching yapılmış kavite ve yüzeylerde bonding istenilen kuvvette tutunamayacağından genellikle kompozit çalışmalarda başarısızlıklar görülecektir. Normalde çıplak gözle görülen plak ve kireçlenmeler Diş Hekimi tarafından dikkatlice temizlenecektir. Asıl problem sanki yokmuş gibi olan ve çıplak gözle gözle görülemeyen plaklardadır. Bu  nedenle resyorasyonun yapılacağı diş çalışma öncesinde plaklar temizlenmelidir. Güvenli bir plak temizliği için plak boyama yöntemi çok yararlı olacaktır.

İki aşamalı bonding yönteminde yapılan etching işlemi minedeki fazla kalsifiye olmamış normal plakları kısmen ya da tümüyle uzaklaştırabilecektir ama çıplak gözle görülemeyen plak ve kireç tabakaları ile kaplı mine yüzeyinde yapılan etchingler yetersiz kalabilecektir.Eğer bizotaj kenarlarında ve yüzeylerde polisaj fırçaları ile uzaklaştırılamayan plaklar varsa, kavite açılması ve yüzey hazırlığı yapılması sırasında uygun şekildeki 30 bıçaklı tungsten frezlerle dikkatlice temizlenebilirler. Lamina çalışmalarında hazırlanan yüzeylere ve preparasyonlara komşu ara yüzeylerdeki plaklar ise, elmas zımparalar ve elmas ya da kağıt zımpara diskler ile temizlenebilirler. Bu şekildeki plak temizlikleri, iki aşamalı bonding yanında tek aşamalı bonding kullanımında da çok önem taşımaktadır. Air Flow ve Air Abrasion yine çok faydalı plak temizleme yöntemeleridir.

Etching öncesinde ya da tek aşamalı bonding kullanımı öncesinde plak temizliğine dikkat edilmemesi durumunda, bondingin ve bağlı olarak kompozitin mineye tutunması zayıflayacağından, hatta bazen tutunamayacağından, ilerde kompozit restorasyon kenarlarında çiğnemeye bağlı olarak kolayca mikroskopik küçük çatlamalar, ayrılmalar olabilecek hatta kırılmalar görülebilecektir. Bir kırılma olması durumunda dişlerin sahipleri Diş Hekimine başvuracaklardır ve Diş Hekimi yeni bir restorasyon yapmak durumunda olacaktır. Oysa bir kırılmanın olmadığı ama yalnızca mikroskopik çatlamaların ve ayrılmaların olduğu vakalarda ortaya çıkan mikroskopik retansiyon bölgelerinde gıda artıkları birikebilecek ve bunun sonucunda mikroorganizmalar yerleşme bölgeleri oluşturabilecektir. Devamında kompozit ile diş arasında zamanla kenar sızıntıları oluşabileceğinden, bu kenar sızıntıları sonucunda kompozit restorasyanlorda sonradan kırılmalar ve dişten ayrılmalar görülebilecektir. Kenar sızıntısının olmaya başladığı ama henüz bir kırılma ve ayrılmanın olmadığı durumlarda pulpaya sürekli olarak mikrorganizma saldırısı oluşabilecektir. Böyle durumlarda eğer hyperemik bulgular görülmezse dişlerin sahipleri gelişmelerin farkına varamayabileceklerdir. Bu gibi gelişmelerin sonucunda bir ağrı ve kırılma olmadığı durumlarda dişlerin sahipleri Diş Hekimine gitmeye gerek görmeyecekler ve ilerde pulpada bir mikrorganizma yerleşmesi ortaya çıkabileceğinden tanı için geç kalınmış olacak ve istenmedik daha ağır klinik tablolar görülebilecektir.

2- Topikal flor uygulanmış dişlerin etching işlemine direnci artacağından normal sürede uygulanan etching biraz zayıf kalabilecektir. Bu  nedenle bu gibi dişlerde etching süresi biraz uzatılmasının faydası olacaktır .
3- Normalde etching süresi ortalama 15-30 sn civarindadır. Bu sürelere dikkat edilmelidir. Bu sürenin kısa olması durumunda yapılan etching yeterli olmayacak ve istenilen özelliklerde pürüzlü mine yüzeyi oluşmayacaktır. Bu sürenin uzatılması mine prizmalarında ve dentinde fazladan çözünmelere ve çökmelere neden olacağından bondingin diş yüzeyine tutunma kalitesi düşecektir. Etching süresi normalden fazla olduğu zaman pulpada irritasyonlar görülebilecektir.  
4- Etching işlemi için dişler iyi izole edilmelidir.  
5- Etching işlemi sırasında, jeli sürmeden önce diş yüzeyi aşırı olmayacak bir şekilde kurutulmalıdır. Aşırı kurutulması durumunda, diş yüzeyinde etchinge bağlı olarak zaten biraz su kaybı olaşacağından diş yüzeyi etching sonrasında daha çok su kaybetmiş olacak ve istenilen özelliklerde olmayacaktır.
6- Jel sürüldükten sonra dişin ve jelin ağız sıvıları ile temas etmemesi gerekmektedir. Aksi halde etching işleminin kalitesi düşecek ve minede istenilen pürüz elde edilemeyecektir.
7- Etching sonrasında dişler çok iyi yıkanmalıdır. Asit kalıntıları bondingin diş yüzeyine tutunma kalitesini bozacaktır.

Başarılı bir şekilde etching işlemi yapılmış kavite ve yüzeylerin, bonding sürülünceye kadar çok iyi korunması gerekmektedir. Eğer etching yapılmış yüzeyler korunmayacak olursa ve bonding uygulamadan önce bozulmalar meydana gelecek olursa bonding, diş yüzeyine istenilen özelliklerde tutunamayacak ve kompozitin bondinge ve bağlı olarak dişe tutunma kalitesi azalacaktır .
  
Etching yapılmış kavite ve diş yüzeyinin korunması

1- Etching jelinin sürülmesi sırasında fırça ya da el aletleri dişe sert bir şekilde sürtülmemelidir. Cünkü sert temaslar o sırada etching  jeline temas eden ve hemen pürüzlenmeye başlayan mine ve dentin yüzeylerinde zedelenmelere yol açacaktır. Pürüzlenmeye başlayan mine prizmalarında bozulmalar ve kırılmalar görülebilecektir. Dentin yüzeyinde ise tübül ağızları kollegen liflerinden oluşan yapı yine bozulabilecektir. Bunun sonucunda bozulmuş diş yüzeyinde bondingin bağlanma kalitesi düşecektir. Bu nedenle etchingin diş yüzeyine sürülmesi işlemi sırasında etchingi diş yüzeyine ya da kavite içine yaymak için el aletleri ya da fırça kullanılacak olursa diş yüzeyinde her hangi bir şekilde travma yaratmayacak şekilde kullanılmalıdır.
2- Etching uygulanan yüzeyleri etching sonrasında bonding uygulamadan önce her hangi bir nedenle el aletleri ile zedelemekten kaçınılmalıdır. Çünkü sert temaslar etching yapılmış mine ve dentin yüzeylerini bozacaktır.
3- Eğer etching işlemi sonrasında ağız kapanacak ve dişler ağız sıvıları ile temas edecek olursa, ağız sıvıları dişleri örtecek ve etching  yapılmış yüzeylere temas edecektir. Bu durumda ağız sıvıları içersindeki kalsiyum, fosfat molekülleri ve proteinler, etching yapılmış yüzeyleri kaplayacaktır. Sonradan hava-su sprey ile yıkansa ve kurulansa bile bu mikroskopik kalıntıları hava-su spreyle temizlemek mümkün olamayacaktır. Bu moleküler kalıntılar bonding uygulanması sırasında bonding  ve diş yüzeyi arasında adeta bir tabaka gibi kalacağından, bondingin diş yüzeyine yapışma kalitesini düşecektir.
4- Etching uygulaması sırasında dişlerin sahiplerine ağızlarını kapatmamaları gerektiği söylenmeli ve ağızın açık kalması sağlanmalıdır. Dişler pamuk rulolar ile dikkatlice izole edildikten sonra etchin jeli uygulanmalıdır. Bu çok önemlidir. Etching süresi tamamlandıktan sonra süre uzamadan hemen asit jeli temizlenerek dişten uzaklaştırılmalıdır. Ağız aynası ve aspirasyon başlığı yardımı ile dişin geçici izolasyonu sağlanmalı ve dişler üzerindeki asit jeli hava-su sprey ile iyice yıkanarak temizlenmelidir. ( Eğer kavite ve diş yüzeyinde asit jeli kalacak olursa bondingin diş yüzeyine tutunması bozulacaktır.)  Bu geçici izolasyon sırasında ağız kapanmadan ve iyice temizlenen dişler ağız sıvıları ile ıslanmadan pamuk rulolar değiştirilmelidir. Yeni izolasyondan sonra dişler ve çevresi hafifce kurutulmalıdır. Eğer bu işlemlerden sonra hemen bonding uygulanacak ise kavite ya da diş yüzeyi pamuk pelet ya da hava ile hafifce ve dikkatlice  kurutulmalıdır. Bu kurutma işlemi sonrasında bonding sürülecek kavite ya da diş yüzeyi belli belirsiz nemli kalmalıdır. Bu aşamada oyalanmadan hemen bonding uygulama işlemine geçilmelidir.

Eğer bonding işlemi hemen yapılamayacak ve süre uzayacak olursa doğal buharlaşma nedeniyle diş yüzeyindeki kuruma artacaktır ve kavite ya da diş yüzeyindeki nem kuruyarak kaybolacağından bondingin mine prizmalarında ve dentin tübüllerinde resin tag oluşturması zorlaşacak ve bozulacaktır. Bu da bondingin başarısını düşürecektir.

5- Çalışma sırasında, etching yapılmış dişlerin kavite ya da yüzeylerinin ve hava-su sprey ile yıkanarak temizlenmesinden sonra bir nedenle bonding hemen sürülemeyecek ve işlem gecikecek olursa, dişin kavite ya da yüzeyi doğal buharlaşma ile kendiliğinden kuruyacaktır. Kuruyan kavite ya da diş yüzeyinde mine prizmaları kuruyacak, dentin tübülleri cıvarındaki kollagen liflerden oluşan yapıda ise çökmeler ve bozulmalar oluşacaktır. Dentinde tübül ağızlarındaki sıvılarda eksilmeler olacağından tübül ağızlarındaki resig tag oluşma kalitesi düşecektir. Bu nedenle buharlaşmayı ve kurumayı önlemek amacıyla kaviteye ya da diş yüzeyine suyla ıslatılmış pamuk koyulmalıdır. Bu önlem, bonding uygulanıncaya kadar dişi nemli tutacaktır.

Aynı ağızda yan yana iki ve daha fazla dişte, kavite açılacak ya da kompozit lamina yapmak için preparasyon yapılacak  olursa bu iki dişe etching yaparken nelere dikkat edilmelidir.


Kavite ya da yüzey hazırlığı yapılmış bir dişe etching yapılması sırasında asit jelin dişin üzerinde kalış süresi önemlidir. İki ya da üç dişe etching jeli sürülmesi durumunda 1. dişte jelin kalış süresi diğer dişlerden daha uzun olacaktır. Bu sürenin uzaması durumunda mine ve dentin yüzeyinde bozulmalar olacağından bondingin mine ve dentin yüzeyine yapışma ve tutunma kalitesi düşecektir. Bu da kompozit restorasyonun kullanımı sırasında ağrı, hassasiyet, düşme gibi problemlere yol açabilecektir. Bu gibi problemlerle karşılaşmamak için her diş için ayrı ayrı etching süresine dikkat edilmelidir.

Kompozit restorasyon yalnızca bir dişe yapılacak ise bu süreyi kontrol etmek kolaydır. Yan yana iki ya da daha fazla sayıda dişte kavite açılacak ya da yüzey hazırlığı yapılacak olursa bu dişlere etching işlemi nasıl yapılacaktır ve bu neden önemlidir?  İki ya da daha fazla sayıda dişe aynı seansta kompozit restorasyonlar yapılmasına karar verildiğinde, kaviteler ve yüzeyler hazırlıklandıktan sonra muayenehane pratiği içerisinde genellikle arka arkaya dişlere etching jeli sürülmekte ve süre dolunca yıkanarak jel dişler üzerinden uzaklaştırılmaktadır. Bu işlem sırasında dikkatimizin toplanması gerektiği nokta ilk dişe etching jeli sürülürken geçen süredir. Diyelim ilk dişe jel sürülmesi işlemi 5-10 sn.de tamamlandı. 2. dişe jel sürülmesine geçildiğinde ve sonrasında, karar verilen etching süresinin dolması beklenildiğinde ilk dişte 5-10 sn daha uzun süre etching işlemi yapılmış olacaktır. Bu fazladan geçen süre, ilk dişin minesindeki prizmalarda ve dentinde tübül ağızlarındaki kollagen yapı üzerinde travmatik etkiye neden olabilecektir. Bu ise dişte hyperemiye yol açabileceği gibi bondingin tutunacağı yüzeyin özelliklerini de bozabilecektir. Bir 3. dişe de asit jeli sürülecek olursa bu kez 1. ve 2. dişte jel daha fazla kalacağından, sonuç 1. dişte daha fazla olmak üzere 2. dişte de travmatize etki olacaktır. Böyle bir durumda, dişler hava-su sprey ile yıkandıktan sonra diğer işlemelere geçilerek kompozit restorasyonlar tamamlanacak olursa 1. ve 2. dişte ağrı, hassasiyet ve düşme gibi problemler görülebilecektir.
Bu gibi sonuçların ortaya çıkmaması için jel her dişe tek tek uygulanmalıdır. 1. dişe asit jel sürüldükten sonra etching süresinin dolması beklenmeli ve jel yıkanarak dişten uzaklaştırıldıktan sonra 2. dişe jel sürülmelidir. 2. dişin süresi dolarak yıkandıktan sonra varsa 3. dişe jel uygulamaya geçilmelidir. Böylece her dişte asit jel uygulaması aynı sürede yapılmış olacağından üç dişte de elde edilecek yüzey özellikleri aynı olacaktır.

Sonuç :
Çok önemli değilmiş gibi görünen bu küçük süre farklılıkları sıcak soğuk temasında ya da çiğneme sırasında ağrı ve hassasiyetlere yol açabileceklerinden, dişlerin sahipleri için can sıkıcı olabileceklerdir. Böyle istenmedik sonuçlar bir muayenehane için yüksek maliyetli olacaktır. Bu gibi şikayetlerin ortaya çıkması durumunda dişlerin sahiplerinin şikayetlerini telefonda dinlemekten, muayenehaneye çağırıp muayene etmeye kadar yeniden emek, zaman ve para harcamaları yapılmasını gerektirebilecektir. Diğer yandan her şeyin normal göründüğü bir kompozit restorasyonda böyle bir durumla karşı karşıya kalındığında ağrı ve hassasiyetlerin nedenini açıklamak Diş Hekimi için zor olabilecektir. Daha da önemlisi şikayetlerin geçmeyip sürenin uzaması durumunda, dişlerin sahipleri kompozit restorasyonu yapan Diş Hekimi hakkında olumsuz kanılara varacaklardır. Bu da bir muayenehane için en istenmedik sonuç olacaktır.


 
İçeriğe Geri Dön | Ana Menüye Geri Dön